İKİNDİ SOHBETLERİNDE "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KONYA GAZETELERİ " KONUŞULDU
Prof. Dr. Caner ARABACI’nın konferansı öncesinde Mevlana Kültür Merkezi Sultan Veled Fuayesinde 1870 yılından günümüze kadar Konya’da çıkartılan gazetelerin sergi açılışı yapıldı.
Editör: Aksaray Haberleri
02 Nisan 2017 - 09:22
Konya Büyükşehir Belediyesi ile Konya Fikir ve Sanat Adamları Derneği ve SÜ Selçuklu Araştırma Merkezi’nin ortaklaşa düzenlediği Yaşayan Konya Hafızası İkindi Sohbetlerinde bu hafta Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Caner ARABACI “Geçmişten Günümüze Konya Gazeteleri ” konulu bir konferans verdi.
Prof. Dr. Caner ARABACI; “Basın halkın gören gözüdür, söyleyen dilidir, işiten kulağıdır. Bunların olabilmesi için halkın değerleriyle bütünleşmek gerekir. 1828 öncesi basını Türklere ait değildir. İlk yabancı gazete 1795’te Fransızca çıkar. 1828 yılından itibaren Vaka-yı Mısriyye ve Vaka-yı Girdiyye ilk çıkan gazetelerdir. İstanbul merkezli ilk gazete Takvim-i Vekayi’dir. Basın; hayatımızı, kültürel yönelişlerimizi, devlet-millet ilişkilerimizi de etkilemiştir. Aydın zümre topluma yön veren bir rol üstlenmelidir.”dedi.
Konya Vilayet Gazetesi’nin, Konya’nın ilk gazetesi olduğunu belirten ARABACI“1870’de çıkartılan Konya Vilayet gazetesi 1932 yılına kadar yayın hayatını sürdürmüştür. Taş baskı yapılan Resmi Gazete’dir. Konya’da adeta rakipsizdir. Anadolu’da gazeteciliğin öncülüğünü yapmıştır. Basılan gazetelerin dağıtımı jandarma eşliğinde yapılmıştır. Gazetenin yazı işlerini vilayet yönetmiştir. Gazete, işgal ve Millî Mücadele dönemlerinde çıkmaya devam etmiştir. Vilayet gazetesinde Oktay Akbal’ın dedesi Ebubekir Hazım Tepeyran gibi yazarlar yetişmiştir. Gazetenin vilayette bir koleksiyonu bile yoktur.”dedi.
İTTİHAT VE TERAKKİ DÖNEMİ BASINI
Muhalif gazetelerde çıkan 2. Abdülhamid düşmanlığı yazılarına değinen ARABACI “Bu Abdülhamit Han öyle zalim ve firavundur ki, öldürdüğü öğrencileri Marmara Denizi’ne atarak yok etmiştir. Öyle ki Marmara Denizi’ndeki balıklar yenmez olmuştur, şeklinde propaganda yapılıyordu. Hakem gazetesi İttihat ve Terakki çizgisinde yayım yapar. İttihat ve Terakki iktidarında yüz civarında gazeteci Sinop’a sürgüne gönderilir. Bunlar içerisinde Üçler Mezarlığında yatan Cevat Refi Ulunay da vardır.
Türk tarihinde iki büyük utanç vardır. Bu olaylar; 1243 yılındaki Kösedağ yenilgisi ve 1912’deki Balkan Savaşı’dır. Particilik toplumdaki ayrışmaları artırmıştır. 2. Meşrutiyet’ten sonra basında hareketlilik ortaya çıkmıştır. Islah-ı Medaris’in gazetesi olan Teşrik-i İrfan gazetesi çıkartılır.1913’te kapatılmasından sonra yerine İntibah çıkartılır. 1920 yılında Delibaş Olayı’nın çıkmasıyla İntibah gazetesi de kapatılır. Şems gazetesi, Mevlevîlere yönelik çıkan bir gazetedir. Kısa ömürlü olmuştur.” dedi.
ÖNCÜ GAZETE: BABALIK
Caner Arabacı şöyle dedi: “Yusuf Mazhar tarafından çıkartılan Babalık gazetesi 1910 yılından itibaren 42 yıl yayımlanır. Yusuf Mazhar Bosnalı bir aileye mensuptur. 1921’de Konyalı bir Rum olan Viyolaki Efendi’nin işgal kuvvetlerine şikâyeti üzerine Konya’dan kaçar. 1922’de gazetenin baş yazarlığını İstanbul’dan gelen Süreyya Sami yapar. Milli Mücadele’ye yazılarıyla destek vermiştir.
ÖĞÜT GAZETESİNİN KADERİ ÜLKE İNSANININ KADERİ İLE AYNIDIR
“Öğüt gazetesi ülke insanının kaderi gibidir. İlk defa Abdulgani Ahmet tarafından Selanik’te çıkartılmış, Selanik’in işgal altına girmesinden sonra İzmir ve Afyon’da yayım hayatına devam etmiştir. Oraların da işgale uğramasıyla Konya’da 1919’dan itibaren çıkartılmaya başlanılmıştır. İlk defa hem Ankara hem de Konya’da basılarak dağıtılır. İzmir’in işgali üzerine miting yapılmasını teşvik eder. Milli Mücadele’nin yanında yer alır. İngilizlerin isteği üzerine gazetenin kapatılması İtalyanlar tarafından kendilerine bildirilince Balıkçılar Halinde bulunan Söylemezler Tekkesinde çıkartılmaya başlanılır. Öğüt gazetesi, Garp Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın iltifatına mazhar olur.”
Program sonunda Prof. Dr. Caner ARABACI’ya Konya Eski Milletvekili Hüseyin ÜZÜLMEZ ve Konya Fikir ve Sanat Adamları Derneği Başkanı Seyit KÜÇÜKBEZİRCİ tarafından günün anısına hediye ve Katılım Belgesi takdim edildi.
Prof. Dr. Caner ARABACI; “Basın halkın gören gözüdür, söyleyen dilidir, işiten kulağıdır. Bunların olabilmesi için halkın değerleriyle bütünleşmek gerekir. 1828 öncesi basını Türklere ait değildir. İlk yabancı gazete 1795’te Fransızca çıkar. 1828 yılından itibaren Vaka-yı Mısriyye ve Vaka-yı Girdiyye ilk çıkan gazetelerdir. İstanbul merkezli ilk gazete Takvim-i Vekayi’dir. Basın; hayatımızı, kültürel yönelişlerimizi, devlet-millet ilişkilerimizi de etkilemiştir. Aydın zümre topluma yön veren bir rol üstlenmelidir.”dedi.
Konya Vilayet Gazetesi’nin, Konya’nın ilk gazetesi olduğunu belirten ARABACI“1870’de çıkartılan Konya Vilayet gazetesi 1932 yılına kadar yayın hayatını sürdürmüştür. Taş baskı yapılan Resmi Gazete’dir. Konya’da adeta rakipsizdir. Anadolu’da gazeteciliğin öncülüğünü yapmıştır. Basılan gazetelerin dağıtımı jandarma eşliğinde yapılmıştır. Gazetenin yazı işlerini vilayet yönetmiştir. Gazete, işgal ve Millî Mücadele dönemlerinde çıkmaya devam etmiştir. Vilayet gazetesinde Oktay Akbal’ın dedesi Ebubekir Hazım Tepeyran gibi yazarlar yetişmiştir. Gazetenin vilayette bir koleksiyonu bile yoktur.”dedi.
İTTİHAT VE TERAKKİ DÖNEMİ BASINI
Muhalif gazetelerde çıkan 2. Abdülhamid düşmanlığı yazılarına değinen ARABACI “Bu Abdülhamit Han öyle zalim ve firavundur ki, öldürdüğü öğrencileri Marmara Denizi’ne atarak yok etmiştir. Öyle ki Marmara Denizi’ndeki balıklar yenmez olmuştur, şeklinde propaganda yapılıyordu. Hakem gazetesi İttihat ve Terakki çizgisinde yayım yapar. İttihat ve Terakki iktidarında yüz civarında gazeteci Sinop’a sürgüne gönderilir. Bunlar içerisinde Üçler Mezarlığında yatan Cevat Refi Ulunay da vardır.
Türk tarihinde iki büyük utanç vardır. Bu olaylar; 1243 yılındaki Kösedağ yenilgisi ve 1912’deki Balkan Savaşı’dır. Particilik toplumdaki ayrışmaları artırmıştır. 2. Meşrutiyet’ten sonra basında hareketlilik ortaya çıkmıştır. Islah-ı Medaris’in gazetesi olan Teşrik-i İrfan gazetesi çıkartılır.1913’te kapatılmasından sonra yerine İntibah çıkartılır. 1920 yılında Delibaş Olayı’nın çıkmasıyla İntibah gazetesi de kapatılır. Şems gazetesi, Mevlevîlere yönelik çıkan bir gazetedir. Kısa ömürlü olmuştur.” dedi.
ÖNCÜ GAZETE: BABALIK
Caner Arabacı şöyle dedi: “Yusuf Mazhar tarafından çıkartılan Babalık gazetesi 1910 yılından itibaren 42 yıl yayımlanır. Yusuf Mazhar Bosnalı bir aileye mensuptur. 1921’de Konyalı bir Rum olan Viyolaki Efendi’nin işgal kuvvetlerine şikâyeti üzerine Konya’dan kaçar. 1922’de gazetenin baş yazarlığını İstanbul’dan gelen Süreyya Sami yapar. Milli Mücadele’ye yazılarıyla destek vermiştir.
ÖĞÜT GAZETESİNİN KADERİ ÜLKE İNSANININ KADERİ İLE AYNIDIR
“Öğüt gazetesi ülke insanının kaderi gibidir. İlk defa Abdulgani Ahmet tarafından Selanik’te çıkartılmış, Selanik’in işgal altına girmesinden sonra İzmir ve Afyon’da yayım hayatına devam etmiştir. Oraların da işgale uğramasıyla Konya’da 1919’dan itibaren çıkartılmaya başlanılmıştır. İlk defa hem Ankara hem de Konya’da basılarak dağıtılır. İzmir’in işgali üzerine miting yapılmasını teşvik eder. Milli Mücadele’nin yanında yer alır. İngilizlerin isteği üzerine gazetenin kapatılması İtalyanlar tarafından kendilerine bildirilince Balıkçılar Halinde bulunan Söylemezler Tekkesinde çıkartılmaya başlanılır. Öğüt gazetesi, Garp Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın iltifatına mazhar olur.”
Program sonunda Prof. Dr. Caner ARABACI’ya Konya Eski Milletvekili Hüseyin ÜZÜLMEZ ve Konya Fikir ve Sanat Adamları Derneği Başkanı Seyit KÜÇÜKBEZİRCİ tarafından günün anısına hediye ve Katılım Belgesi takdim edildi.
YORUMLAR