HER 4 SANİYEDE BİR KİŞİ SEPSİSE BAĞLI ÖLÜYOR

Sepsis sıklığı, tüm dünyada özellikle de gelişmekte olan ülkelerde artmakta ve sağlık alanındaki gelişmelere rağmen halen en önemli halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.

Sepsis; yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik durumdan bağımsız olarak herkeste görülebilmekte, özellikle 65 yaş ve üzerindekilerde, gebelerde, 1 yaş altı bebeklerde, hastanede yatan hastalarda, kanser, siroz, böbrek yetmezliği, otoimmün hastalık, HIV/AIDS gibi kronik hastalığı olan ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde sepsise bağlı ölüm riski artmaktadır

Dünyada, her yıl yaklaşık 30 milyon insanda sepsis gelişmekte ve yaklaşık 9 milyon insan hayatını sepsis nedeniyle kaybetmektedir. Yine dünyada her yıl 3 milyon yeni doğanda ve 1,2 milyon çocukta sepsis gelişmektedir. Her yıl 1 milyon yeni doğan hayatını yine bu sebeple kaybetmektedir. Genel olarak baktığımızda, sepsis nedeniyle ortalama her 4 saniyede bir ölüm gerçekleşmektedir

Sepsis, büyük oranda hastanede yatan hastalarda gelişen bir klinik tablo olmakla birlikte, aynı sıklıkta olmasa da toplumda sık görülen enfeksiyonların seyri sırasında hastane dışında da gelişebilmektedir. Yoğun bakım ünitelerinde en önemli ölüm nedeni olan sepsisin görülme sıklığı son 20 yılda %140 oranında artmıştır.

Sepsis ile ilişkili ölüm için risk faktörleri, hastanın takip edildiği merkezin büyüklüğü ve gelişmişliğine bağlı olarak değişmektedir. Son 20 yıl içinde sepsis ve septik şok için tedavi kılavuzları yayımlanmış ve eş zamanlı olarak tüm dünyada sepsis ile ilişkili farkındalık kampanyaları başlatılmıştır.

Bu yıl sepsis ile mücadelede Sağlık Bakanlığı olarak sloganımız "Sepsisi Önle, Hayatı Kurtar" ve "Sepsisi Tanı, Hayatı Kurtar" olarak belirlenmiştir. Hazırlanan 'Sepsis Yönetim Planı' ile, sepsis hastalarının erken tanısı ve müdahalesinin sağlanması ve sepsise bağlı ölümlerin azaltılması hedeflenmektedir. Farkındalık oluşturan kampanyalar ile hayatı tehdit edici küresel bir sağlık sorunu olan sepsiste, ölüm hızlarıdüşmeye başlamış; Avrupa’da %41 ve ABD’de %28,3 olarak bildirilmiştir. Sepsis’in erken tanınması ve hızlı tedavisi bu başarıda çok kritik bir öneme sahiptir. Nitekim erken tanı, enfeksiyonun tedavisi ve organ destek tedavilerinin erken başlanması sayesinde ölüm oranları, gelişmiş ülkelerde yıllar içerisinde düşmekle birlikte gelişmekte olan ülkelerde yüksekliğini halen koruduğu bilinmektedir.

Uluslararası Sepsis Birliği (GSA) tarafından ilk kez 2011 yılında Eylül ayı ‘Sepsis Farkındalık Ayı’ olarak ilan edilmiş, 13 Eylül ise Dünya Sepsis Günü olarak kabul edilmiştir. 2017 yılında Birleşmiş Milletler’e üye ülkeler sepsisin giderek halk sağlığı tehdidi olmaya başladığını kabul etmiş ve buna ek olarak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de   sepsisin önlenmesi, tanınması ve tedavisinin küresel bir öncelik olduğunu bildirmiştir.

 Toplumdan kazanılmış birçok enfeksiyon hastalığının kontrolünde kişisel hijyen alışkanlıkları çok önemli bir yere sahiptir. Enfeksiyon hastalıklarından korunmada en iyi, en etkili ve en ucuz yöntem el yıkamadır. Bu nedenle; çocuklarda küçük yaşlardan itibaren doğru teknikle el yıkama alışkanlığının geliştirilmesi birçok önemli hastalıklardan korunmada oldukça etkili olacaktır.

Çocukluk ve erişkin döneminde önerilen aşıların eksiksiz uygulanması da  sepsise neden olan enfeksiyonları önleyebilmektedir.

Ek olarak, toplumda antibiyotiklerin yerinde ve doğru kullanılmaması sonucunda bu grup ilaçlara karşı bireylerde direnç gelişebilmektedir. Böyle bir durumda, sepsis tedavisi için gerektiğinde antibiyotikler yeterli etki gösteremediklerinden, sepsis tedavisinde başarı sağlanamayabilir. Bu nedenle toplumda antibiyotiklerin akılcı kullanılmasının sağlanması çok önemlidir.

Sepsis’in acil olarak, saatler hatta dakikalar içerisinde tanınıp, tedaviye başlanması gereken, zamana karşı yarışılan bir durum olduğunun ve bir halk sağlığı tehdidi haline geldiğinin bilinmesi gerektiğini vurgulamak isteriz. Bu nedenle hızlı tanı konulabilmesi için mikrobiyoloji labarotuvar hizmetlerinin sağlık kurumlarından kesintisiz ve 7/24 esasına göre sürdürülmesi bir zorunluluktur. Ayrıca, yeni tanı stratejilerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi ile sepsisin seyrinin izlenmesi ve tedavinin yönlendirilmesi son derecede önemlidir. Bu bağlamda ilgili tıp disiplinlerinin birlikte çalışması kaçınılmazdır.

Bu bilinci sağlamak üzere ülkemizde sepsis farkındalık kampanyaları ile sağlık okuryazarlığının tüm toplum bazında arttırılması hedeflenmekle birlikte, her kademedeki sağlık personelimizin hizmet içi eğitimlerinin yaygınlaştırılması için çalışmalara başlanılmıştır.