KANSER ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR 4 ŞUBAT DÜNYA KANSER GÜNÜ

Kanser, dünya genelinde giderek artan bir sağlık problemidir ve toplumlarda önemli bir sosyoekonomik yüke, bireylerde de maddi ve manevi kayıp ve zorluklara yol açmaktadır. Bunun yanısıra kanserin önemli bir kısmının önlenebilir olması bu konuya verilen önemin de giderek artmasına yol açmıştır.

Ülkemizde her bir yıl içinde yaklaşık 164 bin kişiye kanser teşhisi konulmaktadır.

Türkiye’de görülmekte olan kanserin sıklığı Avrupa Birliği ülkeleri ve Amerika gibi gelişmişlik düzeyi yüksek olan ülkelere göre daha düşüktür. Erkeklerde en sık görülen kanserler akciğer ve prostat iken, tütüne bağlı kanserler erkeklerde önemini korumaya devam etmektedir.

Kadınlarda en sık görülen meme kanseri, her 4 kadın kanserinden birisi olmaya devam etmektedir. Bir yıl içinde yaklaşık 17.000  kadına meme kanseri teşhisi konulmuştur.  Çocukluk çağı kanserlerinde ise lösemi en sık görülen kanser türüdür. Gençlerde ise (15-24 yaş grubu) erkeklerde testis kanseri, kadınlarda ise tiroid kanseri ilk sıralarda yer almaktadır.

“Dünya Kanser Günü” her yıl 4 Şubat Günü Kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır. Bireyler ve toplumlar, yaygın kanser türlerinin en az üçte birinin daha sağlıklı bir beslenme biçiminin seçilmesi, tütün ürünlerinden uzak durulması, fiziksel aktivitenin arttırılması ve alkol kullanımının azaltılması ile önlenebileceği konusunda bilgilendirilmelidir. Ayrıca ultraviyole radyasyondan korunma, mesleksel ve çevresel maruziyetlerin önüne geçilmesi ile kanser yükü daha da aza indirgenecektir.

KANSER ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR;

Kanser %90 çevresel,%10 oranında ise genetik faktörlere bağlı oluşmakta çevresel

faktörler arasında da tütün, alkol, obezite ve enfeksiyonlar ilk sıralarda yer almaktadır. Dünyada her geçen gün daha fazla insan tütün ve tütün mamullerine, hareketsiz yaşam tarzına ve yanlış beslenme gibi kanserin en önemli risk faktörlerine maruz kalmaktadır.

Bireyler sağlıklı kiloyu muhafaza ederek ve fiziksel aktiviteyi gündelik yaşamlarının bir parçası haline getirerek birçok ortak kanser riskini azaltabilirler2,3. Aşırı kilolu veya şişman (obez) olmak barsak, göğüs, rahim, yumurtalık, pankreas, özofagus, böbrek, karaciğer, ileri prostat ve safra kesesi kanseri olmak üzere on kanser riskini arttırır. Bir kişinin diyetine yapılan özel değişiklikler de fark yaratabilir.

Alkol aynı zamanda birkaç kanser riski ile de güçlü bir şekilde bağlantılıdır. Alkol tüketiminin azaltılması ağız, farenks, gırtlak, yemek borusu, barsak, karaciğer ve göğüs kanseri riskini azaltır. Genel olarak ortak kanserlerin üçte birinden fazlası sağlıklı bir diyetle, fiziksel olarak aktif olmakla ve sağlıklı vücut ağırlığını koruyarak engellenebilir. Güneş ve solaryum gibi diğer kaynaklardan gelen ultraviyole (UV) radyasyona maruziyetin azaltılması da birçok deri kanseri riskini azaltmak için önemlidir.

Erken Teşhis Hayat Kurtarır;

Kanser türlerinin uyarılarını erken keşfetmek, bulgularını araştırmak ve ileri tetkik için hastaların sevk edilmesi erken tanı şansını arttırmaktadır. Bu nedenle, kanserde erken tanı programları toplumun, sağlık çalışanlarının ve politika oluşturucularının bilgisini arttırmayı hedeflemeli, erken tanı olanakları hakkındaki farkındalığı arttırmalıdır. Ülkemizde meme, kalın bağırsak ve rahim ağzı kanserleri için toplumun kaynaklarına ve hastalık yüküne uygun olarak tarama programları yürütülmektedir. Bir tarama programının başarıya ulaşabilmesi için toplum tabanlı olması ve hedef nüfusun %70’ni kapsaması gerekmektedir. Sağlık Bakanlığımızın “Sağlıkta Dönüşüm Programı” ile toplum tabanlı kanser taramalarına yönelik, ülke genelinde Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) kurulmuş olup hâlihazırda ülkemizde 208 adet KETEM mevcuttur. Yeni KETEM’ler olabildiğince hastane dışında ulaşımı daha kolay Sağlıklı Yaşam Merkezi şeklinde planlanmakta olup tarama oranlarımız yeni açılan KETEM’lerle birlikte giderek artmaktadır.

Bireyler de kendi vücutları hakkında bilgi sahibi olmaya, olağan dışı bir değişikliğin fark edilmesi adına teşvik edilmelidirler. Sağlık çalışanları ve bireyler erken teşhisin değeri hakkında bilgilendirilmelidir. Çünkü erken teşhis, tedavinin başarılı olması adına atılan ilk ve en önemli adımdır.

                                                                                                 Dr. Mahmut ARIK

                                                                           Aksaray İl Sağlık ve Halk Sağlığı Müdürü